Usługa dostępu do informacji o rachunku (z ang. AIS) została wprowadzona do porządku prawnego przez przepisy o tzw. otwartej bankowości, m.in. przez dyrektywę PSD II. Polega na dostarczeniu klientowi za jego zgodą danych dotyczących jego rachunku lub rachunków prowadzonych przez banki albo inne instytucje, np. płatnicze. Dzięki temu użytkownik może w jednym miejscu uzyskać dostęp do informacji o kontach prowadzonych przez różne podmioty. Zakres tych danych obejmuje m.in. saldo i historię transakcji.

Co ważne przepisy PSD II ograniczyły funkcjonalność usługi AIS jedynie do pozyskiwania informacji z rachunków płatniczych. Wydaje się, że w przyszłości (np. w ramach PSD III) usługą będą objęte także inne rachunki, np. kart kredytowych, czy też oszczędnościowe.

Z uwagi na duże możliwości praktycznego wykorzystania usługi AIS zainteresowanie jej świadczeniem wyrażają nie tylko instytucje finansowe, ale również firmy informatyczne, które planują dołożyć komponent AIS do swoich podstawowych produktów, np. systemów ERP (oprogramowanie do zarządzania przedsiębiorstwami). Obecnie ciężko natomiast przewidzieć, na ile biznesowo opłacalne będzie świadczenie wyłącznie usługi AIS.

Przeczytajcie także: • Wakacje kredytowe nie zamykają drogi do postępowania sądowego

Dostęp do rachunków płatniczych prowadzonych przez różne kategorie instytucji finansowych daje podstawy do tworzenia usług dodatkowych (tzw. usług premium). Bazują one na AIS, ale wykraczają poza regulacje przewidziane w dyrektywie PSD II oraz ustawie o usługach płatniczych. Możliwość ich świadczenia wymaga więc wyrażenia przez użytkownika odrębnej zgody na wykorzystanie uzyskanych informacji w celach innych niż wyłącznie świadczenie usługi AIS; jest to zgodne z dyrektywą PSD II.

Co istotne, świadczenie usług premium często wiąże się z koniecznością nawiązywania dodatkowych relacji umownych przez ich dostawców z instytucjami prowadzącymi rachunki płatnicze oraz z podmiotami bezpośrednio zainteresowanymi usługami dodatkowymi, które de facto nie są uznawane ani za użytkowników, ani za niezależnych dostawców usługi AIS. Przykładami takich usług premium mogą być np. narzędzia umożliwiające potwierdzenie tożsamości użytkownika dla celów dyrektywy AML (przepisy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy), czy też rozwiązania wykorzystywane na potrzeby oceny zdolności kredytowej. Takie usługi oferowane dziś są na przykład przez spółkę Blue Media czy Alior.

O ile w kontekście usług premium upatrywać można rzeczywistych benefitów wynikających z funkcjonalności usługi AIS, o tyle możliwość ich świadczenia nie jest tak jednoznaczna z perspektywy wszystkich instytucji finansowych, np. banków. Takie firmy jak np. instytucje płatnicze czy instytucje pieniądza elektronicznego mogą prowadzić działalność hybrydową, polegającą na wykonywaniu także innej działalności niż tylko usługi płatnicze. Banki również mogą działać w roli tzw. podmiotów trzecich świadczących usługi AIS. Jednak w ich przypadku istotnym ograniczeniem jest fakt, że mogą one wykonywać działalność wyłącznie w zakresie wskazanym w prawie bankowym lub ustawach szczególnych.

Przeczytajcie także: • Nowe obowiązki banków wynikające z przepisów unijnych

Nie ma jednak tego złego, co by na dobre nie wyszło, gdyż chęć wdrożenia usług premium przez banki może być katalizatorem zachęcającym je do zwiększenia współpracy z fintechami uprawnionymi do działania w roli podmiotów trzecich. Takie rozwiązanie niesie za sobą korzyści zarówno dla tych pierwszych, jak i drugich, ale to temat na zupełnie inny tekst.

Popularność usług opartych o model otwartej bankowości stale wzrasta. Przede wszystkim spowodowane jest to stopniowym zwiększaniem liczby dostawców, którzy uzyskują odpowiednie zezwolenie lub wpis do rejestru Komisji Nadzoru Finansowego uprawniający do świadczenia tego rodzaju usług. W dalszym ciągu trudno jednak powiedzieć, że otwarta bankowość z wielkim sukcesem przyjęła się nad Wisłą. Wydaje się, że na to potrzeba trochę więcej czasu.

Prognozy rynkowe dotychczas sugerowały największy wzrost zainteresowania otwartą bankowością w Polsce w latach 2020-2021. Tymczasem w dobie pandemii COVID-19 ciężko jednoznacznie ocenić, czy przewidywania te pozostaną aktualne. Z jednej bowiem strony może to być idealny czas na wdrażanie innowacyjnych rozwiązań technicznych wspierających m.in. proces kredytowy, z drugiej jednak strony mnogość wyzwań stojących przed instytucjami finansowymi w dobie kryzysu może nieco zahamować rozwój nowych innowacyjnych produktów i usług.