Mijające prawie trzydzieści lat polskiej transformacji jest okazją, by przypomnieć nazwy i transakcje, które w bliższej i dalszej przeszłości, począwszy od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, budziły emocje na rynku bankowym i wśród konsumentów. W pierwszej fazie przemian, powstało w Polsce ok. 150 prywatnych banków. Dziś wiele z nich jest już zapomnianych. Poniżej mój subiektywny wybór mniejszych i większych banków, które zniknęły (lub niemal zniknęły) z rynku z powodu fuzji i przejęć albo zmieniły całkowicie logo i nazwę.

Należący do amerykańskiego koncernu bank specjalizował się w działalności na rynku consumer finance, zwłaszcza w sprzedaży ratalnej. W 2010 roku został przejęty przez Santander Consumer Bank, a w następnym marka zniknęła z rynku zastąpiona przez logo hiszpańskiego właściciela. Natomiast sam Santander Consumer Bank w 2013 r. został kupiony przez należący do Hiszpanów BZ WBK (patrz niżej).

BGŻ

Bank Gospodarki Żywnościowej powstał w 1975 roku w wyniku połączenia Centralnego Związku Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowych i państwowego Banku Rolnego. W 1994 został przekształcony w spółkę akcyjną z większościowym udziałem Skarbu Państwa. Od stycznia 2005 r. 35 proc. udziałów w BGŻ miał holenderski Rabobank. Na początku 2008 r. Holendrzy odkupili akcje od innego udziałowca Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju i od kwietnia tego roku przejęli kontrolę nad BGŻ uzyskując ponad 50 proc. głosów.

W maju 2011 r. akcje BGŻ trafiły na warszawski parkiet, a we wrześniu 2012 r. Rabobank powiększył swój udział w kapitale zakładowym BGŻ do ponad 98 proc., by dwa lata póżniej sprzedać go francuskiemu BNP Paribas. Ale to nie był koniec apetytu Francuzów na polski sektor bankowy, bo niedawno 31 października 2018 r. sfinalizowali przejęcie kolejnego banku Raiffeisen Bank Polska (patrz niżej). Marka BGŻ ma ostatecznie zniknąć z rynku w przyszłym roku. Instytucja ma nosić nazwę BNP Paribas Bank Polska.

BIG Bank Gdański

Na początku historii tego banku pojawia się założony w 1989 r. Bank Inicjatyw Gospodarczych. Początkowo 98 proc. udziałów w nim posiadały Warta, Poczta Polska, PZU, centrala handlu zagranicznego Universal i Transakcja (spółka KC PZPR i ZSMP). Był to jeden z pierwszych polskich banków komercyjnych oraz pierwsza tego typu instytucja notowana na GPW. W 1997 r. doszło do fuzji BIG z Bankiem Gdańskim, który w 1998 r. wprowadził markę Millennium dla klientów detalicznych. W 2003 r. BIG Bank Gdański ostatecznie zmienił nazwę na Bank Millennium, którego głównym akcjonariuszem i partnerem został w 2000 r. portugalski Banco Comercial Portugues (BCP).

Na marginesie warto wspomnieć, że bank w 1999 r. był obiektem największej w polskiej bankowości, nieudanej próby wrogiego przejęcia. Przejmującym był Deutsche Bank w porozumieniu z PZU zarządzanym przez ówczesnego prezesa Grzegorza Wieczerzaka. Po odwołaniu wieloletniego szefa BIG Banku Gdańskiego Bogusława Kotta sprzedaż akcji zablokowano w radzie nadzorczej PZU przy wsparciu m.in. Marka Belki ówczesnego doradcy prezydenta i członka rady nadzorczej BIG Banku Gdańskiego. W wyniku tych interwencji przywrócono na stanowisko prezesa Bogusława Kotta, a swoje dotychczasowe udziały w BIG Banku Gdańskim Deutsche Bank sprzedał po kilku miesiącach grupie BCP.

BISE

Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych powstał w 1990 r. jako wspólne przedsięwzięcie francuskiego banku Credit Cooperatif oraz polskiego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. W 1999 r. BISE połączył się z radomskim Bankiem Energetyki, trzy lata później z wrocławskim Cukrobankiem. W 2007 r., marka BISE zniknęła po przejęciu przez skandynawski DnB Nord. To bank, który działał w Polsce od 2002 r. obsługując wyłącznie duże i średnie firmy. Wraz z przejęciem BISE zyskał klientów indywidulanych. W maju 2013 r. wrócił jednak do korzeni i ograniczył swoją działalność do klientów korporacyjnych i samorządowych. Klientów indywidualnych (z wyjątkiem hipotecznych) oraz małe i średnie firmy wraz z oddziałami przejął Getin Noble Bank.

Obecnie zajmuje się wyłącznie obsługą udzielonych kredytów hipotecznych, nie oferuje usług nowym klientom. Bank Przemysłowo-Handlowy z siedzibą w Krakowie powstał jako bank państwowy w formie spółki akcyjnej wydzielonej w 1989 r. ze struktur NBP. Po prywatyzacji, od stycznia 1995 r. do września 2016 r. akcje banku BPH były notowane na GPW. Istotna w historii banku jest data 31 grudnia 2001 r. i fuzja Banku Przemysłowo-Handlowego z Powszechnym Bankiem Kredytowym. Był to skutek integracji kapitałowej ich inwestorów strategicznych: HypoVereinsbank i Banku Austria Creditanstalt. W wyniku połączenia powstał trzeci bank w Polsce pod względem wielkości aktywów obsługujący 2,6 mln klientów.

Przeczytajcie także: Klienci Deutsche Banku już pod skrzydłami Santandera

W listopadzie 2005 r. inwestor strategiczny banku grupa HVB, została przejęta przez włoski UniCredit będący wówczas inwestorem strategicznym w banku Pekao. Włosi zamierzali dokonać fuzji Pekao z BPH, co spowodowało sprzeciw polskiego rządu, obawiającego się powstania zbyt wielkiej instytucji. Ostatecznie rząd wyraził zgodę na częściowe połączenie po podziale BPH - większa część banku (285 oddziałów) została w 2007 r. włączona do Pekao z jednoczesnym przeniesieniem wszystkich klientów korporacyjnych. Pozostałych 200 oddziałów wyłączonych z fuzji działało początkowo jako tzw. małe BPH, które w 2008 r. zostało przez UniCredit sprzedane GE Money (finansowej część koncernu General Electric). W 2016 roku kapitał akcyjny BPH został przez GE zmniejszony, zlikwidowano też sporą część oddziałów i zwolniono pracowników. W listopadzie 2016 r. Alior Bank przejął większość BPH (bez portfela kredytów hipotecznych i TFI).

BRE Bank

Bank Rozwoju Eksportu został założony w 1986 r. Od 1992 r. notowany jest na giełdzie. Partnerem strategicznym i głównym udziałowcem od 1994 r. jest niemiecki Commerzbank. W 1998 r. BRE przejął Polski Bank Rozwoju. W 2000 r. powstał internetowy, detaliczny mBank, w 2001 r. Multibank - stacjonarne, detaliczne ramię BRE Banku. W 2013 r. trzy dotychczasowe marki: Multibank, BRE Bank, mBank zastąpiono jedną, najsilniejszą w grupie – mBank.

Bank Zachodni powstał w 1988 r. na mocy rozporządzenia rządu. W 1991 r. został przekształcony w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. W marcu 1995 r. irlandzka grupa Allied Irish Banks kupiła państwowe udziały Wielkopolskiego Banku Kredytowego stopniowo zwiększając swoje zaangażowanie, a w 1999 r. nabyła większościowy pakiet akcji Banku Zachodniego. W czerwcu 2001 r. połączono oba banki w Bank Zachodni WBK. W marcu 2011 roku Irlandczycy sprzedali swoje udziały hiszpańskiej grupie Santander, która w kolejnym roku przejęła też Kredyt Bank. W wyniku fuzji z BZ WBK marka ta zniknęła z rynku, a jej los we wrześniu bieżącego roku podzieliła też marka BZ WBK . Zastąpiona została przez Santander Bank Polska. Hiszpanie przejęli też w tym roku większą część Deutsche Bank Polska.

Korzenie Dominet Banku sięgają 1991 r., kiedy został założony regionalny Cuprum Bank. Pierwszymi właścicielami banku były m.in: KGHM Polska Miedź i Bank Handlowy. W 2002 r. odkupił go przedsiębiorca Sywester Cacek, zmienił nazwę na Dominet i stworzył grupę kapitałową. W październiku 2006 r. sprzedał 51 proc. akcji belgijskiej grupie Fortis za ok. 500 mln złotych. Fortis Bank pojawił się w Polsce w 1999 r. kiedy to przejął utworzony w 1991 r. i od 1994 r. notowany na GPW Pierwszy Polsko-Amerykański Bank (PPABank). W 2009 r. nastąpiła fuzja Fortis Banku Polska i Dominet Banku. W tym samym roku bank został odkupiony od Belgów przez francuską grupę BNP Paribas. Tu historia splata się z opisanym już wyżej BGŻ.

Wciąż istnieje pod własną marką, ale prawdopodobnie już niedługo. Bank powstał w 2003 r. w drodze przejęcia przez Mariusza Łukasiewicza (zmarł w 2004 r.) pakietu kontrolnego istniejącego od 1990 r. Banku Społem, a następnie przejęcia Banku Wschodniego w Białymstoku. W 2003 roku Bank Społem zmienił nazwę na Euro Bank . W 2005 r. jego właścicielem została francuska grupa Société Générale, która jednak kilka tygodni temu postanowiła się wycofać z polskiego rynku detalicznego i 5 listopada ogłosiła sprzedaż Euro Banku na rzecz Millennium.

Gecobank był kolejnym z prywatnych banków, które powstały w pierwszych latach kapitalizmu. Jego właścicielem była Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej. W 1992 r. prezesem instytucji został znany bankowiec Andrzej Podsiadło (później m.in. prezes PKO BP), który zwiększył skalę działalności Gecobanku i wywołał kontrowersje – według prasowych doniesień bank nieprawidłowo udzielał kredytów i ich większość nie została zwrócona. W 1995 r. został przejęty przez Kredyt Bank (patrz niżej); niektórzy członkowie władz Fundacji zarzucali, że było to wrogie przejęcie.

Obecnie działa pod nazwą Citi Handlowy. Jest jednym z najstarszych banków w Europie. Został założony w 1870 r., a inicjatorem jego powstania był finansista Leopold Kronenberg. W pierwszych latach XX wieku był największym prywatnym bankiem na ziemiach polskich i jednym z niewielu prowadzących obsługę finansową handlu z Rosją i Europą Zachodnią. Nie przerwał swojej działalności w okresie obu wojen światowych. Po 1945 r. uniknął formalnej nacjonalizacji, poddany został jednak kontroli rządowego komisarza, a państwo przejęło znaczącą ilość akcji. Został głównym polskim korespondentem banków zagranicznych, a w 1964 r. uzyskał oficjalnie monopol na obsługę transakcji polskiego handlu zagranicznego.

Po 1989 r. stracił uprzywilejowaną pozycję i zaczął przekształcać się stopniowo w bank detaliczny otwierając oddziały w kraju. W okresie przemian ustrojowych Bank Handlowy odegrał istotną rolę w skandalu Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego - znaczna część operacji walutowych FOZZ prowadzona była właśnie za jego pośrednictwem. W 2001 r. Bank Handlowy został przejęty przez amerykański Citibank.

Powstał w 1990 r. jako jeden z pierwszych prywatnych banków w Polsce, założony przez Stanisława Pacuka. W kolejnych latach przejmował kolejne banki, by w 1994 r. zadebiutować na GPW. W roku 1997 połączył się z Polskim Bankiem Inwestycyjnym. W 2001 r. belgijska Grupa KBC kupiła ponad 50 proc. akcji Kredyt Banku, w 2002 r. miała już ponad 75 proc. udziałów. W jego reklamach występowali m.in. Wojciech Mann i Krzysztof Materna.

Przeczytajcie także: Kolejna fuzja na polskim rynku. Millennium przejmuje Euro Bank

W 2011 r. Belgowie musieli sprzedać polski bank, żeby ratować spółkę-matkę. Był to jeden z elementów planu restrukturyzacyjnego, który pod koniec 2009 roku został przedstawiony Komisji Europejskiej w ramach jej zgody na wsparcie ze strony belgijskiego rządu w czasie ogólnoświatowego kryzysu. W 2012 r. Kredyt Bank kupiła hiszpańska grupa Santander (właściciel BZ WBK) i porozumiała się z KBC w sprawie połączenia obu działających w Polsce banków. We wrześniu 2013 r. Kredyt Bank zniknął z rynku.

W 1991 r. powstał Bank Świętokrzyski, który na początku działał na terenie Kielc i okolic. Rok później spółka Lukas (kierowana przez wspomnianego już Mariusza Łukasiewicza) zajęła się we Wrocławiu sprzedażą ratalną. W 1998 r. Lukas przejął Bank Świętokrzyski, który zmienił nazwę na Lukas Bank Świętokrzyski. W 2001 r. francuska grupa finansowa Crédit Agricole odkupiła od właściciela 75 proc. akcji spółki. Wówczas też zmieniono nazwę na Lukas Bank i przeniesiono jego siedzibę z Kielc do Wrocławia. We wrześniu 2011 r. marka Lukas Bank zniknęła z rynku ustępując miejsca nazwie Credit Agricole Bank Polska.

Wcześniej działał jako Bank Współpracy Europejskiej (BWE) z siedzibą najpierw we Wrocławiu, potem w Gdańsku, specjalizując się w obsłudze małych i średnich firm. Założycielem BWE (na bazie wcześniej działającego Banku Turystyki) był nieżyjący już miliarder Aleksander Gudzowaty. W 2008 r. BWE przejął fundusz private equity Innova Capital i zmienił nazwę na Meritum Bank, pod którą funkcjonował od października tego roku do czasu aż został wchłonięty przez Alior Bank w 2015 r. Miało to miejsce tuż przed przejęciem kontroli nad samym Aliorem przez PZU. Pozwoliło to Aliorowi na zwiększenie skali, wzmocnienie w obszarze IT oraz obsługę małych klientów biznesowych.

Jego początki sięgają lipca 1999 r., kiedy to doszło do podpisania umowy subskrypcyjno-inwestycyjnej Banku Komunalnego (istniejącego od 1992 r.) przez skandynawski Nordea Bank AB. W 2001 r. doszło do fuzji Banku Komunalnego oraz należącego również do grupy Nordea - Unibanku (patrz niżej) i powstał Nordea Bank Polska. W 2003 r. połknął jeszcze łódzki LG Petro Bank. W 2013 r. był 13. największym bankiem w Polsce pod względem wartości aktywów. W czerwcu 2013 r. Nordea Bank AB ogłosił decyzję o sprzedaży swoich spółek w Polsce. Nabywcą został PKO BP. Przejęcie nastąpiło w kwietniu 2014 r., a integrację obu banków zakończono rok później.

Bank obecny był na polskim rynku od lutego 2006 r., działał w formie oddziału, a potem spółki zależnej greckiej grupy EFG Eurobank Ergasias. Polbank oferował standardową gamę produktów bankowych adresowanych do klientów korporacyjnych i indywidualnych (m.in. miał duży pakiet kredytów hipotecznych w walutach obcych). W lipcu 2010 r. bank ogłosił, że wkracza w kolejną fazę rozwoju i poszukuje partnera w Polsce. Został nim Raiffeisen Bank Polska (patrz niżej), który przejął Polbank z początkiem 2013 r.

Powstał w Krakowie w 1990 r. jako jeden z pierwszych prywatnych banków w Polsce. Rok później stał się instytucją o zasięgu ogólnopolskim, a jego centralę przeniesiono do Warszawy. Szybko popadł w poważne problemy finansowe i rozpoczęto jego restrukturyzację. W 1994 r. głównym właścicielem Prosper Banku stał się Narodowy Bank Polski, który przejął 93 proc. akcji tej instytucji. Od kwietnia 1997 r. Prosper Bank został włączony do grupy kapitałowej Kredyt Banku. W marcu 2001 r., chcąc bardziej utożsamić się z inwestorem strategicznym, zmienił nazwę na Polski Kredyt Bank.

Działał na polskim rynku od 1991 roku. Jego wyłącznym akcjonariuszem pozostawał austriacki Raiffeisen Bank International AG. Bank koncentrował się na obsłudze średnich i mniejszych firm oraz polskiej klasy średniej, ale miał też rozbudowaną ofertę produktów i usług dla dużych przedsiębiorstw. W 2014 r. był ósmym największym polskim bankiem pod względem wielkości aktywów. Wzrósł w dużej mierze dzięki przejęciu w 2012 r. greckiego Polbanku. 31 października 2018 r. zostało sfinalizowane jego przejęcie przez BNP Paribas.

Bank Własności Pracowniczej Unibank powstał na początku lat dziewięćdziesiątych w Gdańsku, obsługiwał małe i średnie firmy oraz klientów indywidualnych. W 2001 r. został przejęty przez notowany wtedy na GPW Bank Komunalny z Gdyni. Oba kontrolowała już skandynawska grupa Nordea i tak powstał Nordea Bank Polska.

Ta lista z pewnością nie jest zamknięta. Polski sektor nadal jest jednym z najmniej skoncentrowanych w Europie Środkowo-Wschodniej biorąc pod uwagę udział pięciu największych banków w łącznych aktywach (49 proc. w Polsce, 65 proc. w Czechach, 73 proc. na Słowacji i w Chorwacji). Jest więc bardzo prawdopodobne, że kolejne marki bankowe znikną wchłonięte przez mocniejszych konkurentów.