W opublikowanym właśnie raporcie bank centralny wyjaśnia też ostatni spadek liczby placówek akceptujących karty oraz precyzuje daty wejścia w życie przepisów o dostępie do systemów płatniczych
Na stronie Narodowego Banku Polskiego możecie już znaleźć najnowszą edycję raportu pt. Ocena funkcjonowania polskiego systemu płatniczego w I poł. 2024 r. W dokumencie znalazło się wiele danych, o których w serwisie cashless.pl mogliście przeczytać przy okazji publikacji przez NBP statystyk cząstkowych, składających się na raport. W tym momencie chciałbym więc skoncentrować się na kilku nowych informacjach, które udało mi się znaleźć w opublikowanym właśnie dokumencie.
Pierwsze, co rzuciło mi się w oczy, to krótka analiza sytuacji na rynku bankomatów w Polsce. Wydaje się, że bank centralny wstawia się w niej za niezależnymi operatorami urządzeń. Pisze bowiem, że opłaty z tytułu transakcji realizowanych w bankomatach od wielu lat praktycznie się nie zmieniły i wynoszą 1,30 zł dla kart Visa oraz 1,20 zł dla Blika oraz tyle samo dla kart Mastercard. NBP zauważył, że tylko w przypadku tej ostatniej organizacji wzrosły one w 2023 r., ale nieznacznie, bo dołożono element prowizji uzależniony od wartości transakcji i wynoszący 0,05 proc. kwoty.
Dalej w analizie NBP wskazuje, że jednocześnie w ostatnich latach wzrosły koszty związane z działalnością, w tym najmu powierzchni, energii czy płac. Prowadzi to do optymalizacji sieci bankomatowych i wycofywania ich z mniej dochodowych lokalizacji, wprowadzania ograniczeń kwotowych dotyczących wypłat itd. Warto jednak pamiętać, że jednocześnie niedawno NBP opowiedział się przeciwko operatorom bankomatów, którzy od lat walczą o wprowadzenie w Polsce możliwości pobierania opłaty surcharge (dodatkowa prowizja, jaką operatorzy bankomatów mogliby obciążać użytkowników kart). Więcej na ten temat w tekście Kłopoty operatorów bankomatów. Polska może być jedynym krajem w Unii Europejskiej, w którym surcharge będzie zabroniony.
Ponadto autorzy opublikowanego właśnie raportu wyjaśniają kwestię zmniejszającej się w ostatnim czasie liczby miejsc, w których można płacić kartami bankowymi. W serwisie cashless.pl wspomnieliśmy o tym w tekście Liczba terminali wciąż rośnie, ale miejsc, w których można płacić kartą, jest coraz mniej. NBP pisze, że to efekt statystyczny, wynikający z dwóch przyczyn. Po pierwsze jeden z operatorów urządzeń miał przeprowadzić weryfikację umów i zaprzestał raportowania danych na temat nieaktywnych kontraktów. Po drugie – inny operator zagraniczny miał zamknąć w Polsce biuro i zaprzestać raportowania swoich danych do NBP. Ale czy w tej sytuacji nie powinna spaść również liczba aktywnych terminali płatniczych, która jednak niezmiennie rośnie?
Ocena funkcjonowania polskiego systemu płatniczego w I poł. 2024 r. zawiera także dane dotyczące rekordowej liczby rachunków prowadzonych przez banki dla klientów indywidualnych. Na koniec czerwca bieżącego roku miało ich być już 52 mln, czyli o milion więcej niż na koniec ubiegłego roku. Jeśli chcecie wiedzieć, ile z tego prowadzą najwięksi gracze, zajrzyjcie do naszej analizy pt. PKO BP, Pekao i Santander obsługują już prawie 20 mln rachunków osobistych.
Z pozostałych informacji zawartych w opublikowanym właśnie przez NBP raporcie warto jeszcze zwrócić uwagę na rozdział poświęcony pieniądzom cyfrowym banku centralnego. Autorzy dokumentu piszą, że odpowiednie badania, analizy i prace związane z wprowadzeniem tzw. CBDC prowadzi wiele banków centralnych na świecie. Z tekstu można wyczytać jednak sceptycyzm NBP w stosunku do tego rozwiązania. Dowiadujemy się np. że większość banków wprowadzających CBDC dla klientów indywidualnych zmaga się z niskim zainteresowaniem wykorzystania tej technologii do transakcji detalicznych.
Autorzy opracowania zamieszczają też rozdział poświęcony nowym aktom prawnym, regulującym rozwój systemu płatniczego w Polsce. Jednym z nich jest unijne rozporządzenie IPR, które m.in. otwiera dostęp do infrastruktury krajowym instytucjom płatniczym. Interesująca jest szczególnie tabelka, która systematyzuje terminy związane z wejściem przepisów IPR w życie.
