Z raportu banku centralnego wynika, że na koniec 2023 r. wartość gotówki w obiegu wyniosła 377,2 mld zł, o 8,9 mld zł więcej (+2,4 proc.) w porównaniu z końcem 2022 r. Oznacza to, że w 2023 r. zanotowano najniższy w historii wzrost wartości gotówki w obiegu, zarówno w ujęciu procentowym, jak i ilościowym. Np. na koniec 2022 r. (w porównaniu z końcem roku poprzedniego) wartość banknotów i monet w obiegu wzrosła o 3,7 proc., w 2021 r. o 10,5 proc., a w 2020 r. aż o 38,4 proc.

W 2023 r. padł też inny rekord na rynku gotówki. Po raz pierwszy największy udział (45,7 proc.) w wartościowej strukturze obiegu banknotów zyskał nominał dwustuzłotowy, podczas gdy jeszcze w 2022 r. dominował banknot stuzłotowy (43,4 proc.). W ubiegłym roku największy wzrost wartości w obiegu odnotowano w przypadku banknotu o nominale 500 zł (+10,6 proc. wobec 2022 r.) , zaś w przypadku nominału 100 zł nastąpił spadek o 5,6 proc.

Przeczytajcie także: • Już prawie 17 mln klientów loguje się do banku tylko przez urządzenia mobilne

W analizowanym przez NBP okresie 8,3 proc. badanych deklarowało płacenie wyłącznie gotówką, to o 3,4 pkt proc. mniej w porównaniu z 2022 r., zaś 22,7 proc. wskazało, że posługuje się częściej gotówką niż płatnościami bezgotówkowymi. Z kolei odsetek osób płacących wyłącznie w formie bezgotówkowej wyniósł 7,6 proc., o 0,1 pkt proc. więcej w porównaniu z 2022 r. Jednak zdecydowana większość osób ankietowanych przez NBP preferuje transakcje bezgotówkowe. W 2023 r. wskazywało na nie 58,3 proc. respondentów (wzrost o 7,4 pkt proc. w relacji do 2022 r.).

Bank centralny zbadał też dostępność gotówki. W 2023 r. aż 98,4 proc. mieszkańców Polski miało dostęp do bankomatu lub placówki z obsługą kasową banku lub Poczty Polskiej w promieniu do 10 km. Z badań zleconych przez NBP wynika też, że w 2023 r. 68,8 proc. respondentów miało odłożoną gotówkę na "wszelki wypadek". Połowa ankietowanych przechowuje w gotówce maksymalnie 10 tys. zł, co dziesiąty 10-20 tys. zł, a 9,2 proc. badanych ponad 20 tys. zł.

Przeczytajcie także: • PKO, mBank i ING mają najwięcej klientów aktywnie korzystających z Blika

NBP podaje w raporcie również informacje na temat skali fałszowania banknotów. W 2023 r. liczba odnotowanych falsyfikatów przypadająca na milion banknotów wyniosła 1,3 wobec 1,38 w 2022 r. To znacznie mniej niż w przypadku banknotów euro. Z danych Europejskiego Banku Centralnego wynika, że w 2023 r. liczba wykrytych fałszywych banknotów euro w 2023 r. wyniosła 467 tys. wobec 376 tys. w 2022 r., natomiast wskaźnik liczby falsyfikatów przypadających na milion banknotów sięgnął 16, a więc był ponad 12 razy wyższy niż w przypadku polskiej waluty. Przy odczytywaniu analiz NBP warto jednak pamiętać, że przestępcy fałszują przede wszystkim wartościowe waluty.

Fot. Maciej Bednarek